گستره مباحث فقهی قرآن

گستره مباحث فقهی قرآن از زوایای گوناگون مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. توحید مداری، میانه روی در نگاه قانون مدارانه قرآن به هر دو جهان و فراگیر بودن تشریفات قرآن نسبت به همه انسانها در همه اعصار، مهم ترین ویژگی های تشریع قرآن است. قرآن از یک سو با ارایه قوانینی عام و فراگیر، امکان انطباق این اصول با مصداق ها و موضوعهای متحول را در گستره زمان فراهم آورده و نیازهای متغیر را مدّ نظر قرار داده و از دیگر سو، احکام جزئی و خاصی را که مربوط به حوادث گذرا و دگرگون شونده اند، از قبیل احکام مالی، انتظامی، دفاعی و ... را به نظر حاکم جامعه اسلامی واگذار کرده است. آیات تشریعی قرآن را به سه دسته: احکام مربوط به اعتقادات و باورها، احکام مربوط به اخلاق و تهذیب نفس و احکام عملیه و تکالیف فقهی و برخی آنها را به هشت دسته: خانواده، اقتصادی، اقتصاد حکومت، مقررات قانونی، سیاسی، مقررات جزایی، جنایی و عبادات و گروه دیگری به عبادات و معاملات تقسیم کرده اند.  قرآن به عنوان اصلی ترین و محکم ترین منبع فقه، همه تعلیمات اسلامی را در حوزه های گوناگون در خود جای داده است اما متاسفانه فقها کمتر از آن بهره جسته اند. زیرا آنان آیات الأحکام را بسیار محدود می دانند در صورتی که در نگاه و سیره اهل بیت تمامی قرآن فقه است و از آیات اعتقادی، اخلاقی و تاریخی می توان برداشت های فقهی داشت. به عنوان نمونه برخی از مباحث فقهی مانند: کمک به انجام گناه، قضاوت زن و تقلید از اعلم در آیات گوناگون قرآن آمده است که باز کاوی آیات قرآن در این زمینه راهگشاست و رهایی از ضعف سند و دلالت و ناسازگاری روایات را به دنبال خواهد داشت.